
Nietolerancja histaminy i dieta niskohistaminowa w praktyce – jadłospis
W ostatnim czasie dużo mówi się o nietolerancjach pokarmowych. Jedną z nich jest nietolerancja histaminy. Niestety nadal jest wiele niewiadomych w jej diagnozowaniu oraz leczeniu, w tym w dietoterapii. Co o niej wiemy na dzień dzisiejszy?
Histamina – co to jest?
Histamina jest substancją, która bierze udział zarówno w prawidłowych procesach fizjologicznych jak i patologicznych. Kluczem do zdrowia jest jej odpowiednia ilość w organizmie oraz prawidłowe jej wykorzystywanie. Do jej głównych funkcji należy:
- kontrola mięśni gładkich oskrzeli, przewodu pokarmowego i macicy,
- neuroprzewodnictwo (przekazywanie informacji pomiędzy komórkami nerwowymi),
- regulowanie pracy naczyń krwionośnych,
- uczestnictwo w procesach zapalnych.
Histamina występuje w organizmie jako substancja:
- wytwarzana przez komórki przewodu pokarmowego, niektóre komórki układu nerwowego oraz bazofile i mastocyty, a magazynowana jest w obrębie żołądka, dróg oddechowych i skóry,
- dostarczana z pokarmem poprzez dekarboksylację histydyny (rodzaj aminokwasu) przez enzymy bakteryjne.
Zdrowa dieta na przewlekły stres i nerwy
“Proszę nie stresować się” – słowa te można usłyszeć od wielu specjalistów, gdyż rzeczywiście przewlekły stres potrafi wyrządzić wiele szkód czytaj dalej
Nietolerancja histaminy i jej przyczyny
W pierwszej kolejności warto wytłumaczyć czym jest nietolerancja pokarmowa, której nie należy utożsamiać z alergią. Organizm może reagować na substancje zawarte w pokarmie za pomocą reakcji:
- immunologicznych – mówi się wtedy o alergii pokarmowej,
- nieimmunologicznych związanych na przykład z brakiem lub niewystarczającą ilością enzymu – jest to wówczas nietolerancja pokarmowa.
Nietolerancja histaminy to zaburzenie spowodowane niedoborem enzymatycznym (DAO- Diaminooksydaza lub HNMT-metylotransferaza histaminy) – organizm posiada mniejszą zdolność degradacji (rozkładu) histaminy. Schorzenie może być wrodzone (genetyczne) lub nabyte.
Nietolerancja histaminy a objawy
Nietolerancja histaminy może objawiać się w różny sposób. Wszystko zależne jest od tego, z którym receptorem połączy się histamina oraz gdzie jest on zlokalizowany. Do najczęstszych manifestacji zalicza się:
- układ nerwowy – nudności i wymioty, bóle głowy, zaburzenia procesów poznawczych i rytmu dobowego,
- układ pokarmowy – wzdęcia, biegunka,
- skórę – pokrzywka i świąd,
- układ oddechowy – katar, kichanie, kaszel, duszność,
- układ krążenia – zawroty głowy, rozregulowanie ciśnienia tętniczego krwi.

Badania diagnostyczne przy nietolerancji histaminy
Aktualnie nie ma badań diagnostycznych, które byłyby miarodajne. Pod uwagę bierze się objawy, które towarzyszą oraz stężenie poziomu DAO i histaminy we krwi. Jednak nie można zapomnieć o innych schorzeniach, które mogą mieć podobne objawy jak występujące przy nietolerancji histaminy
- alergie pokarmowe,
- nietolerancja laktozy i fruktozy,
- występowanie SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego),
- nieswoiste choroby zapalne jelit (IBD),
- celiakia,
- zespół jelita drażliwego (IBS).
Mając postawioną diagnozę – nietolerancja histaminy, warto poszukać jej przyczyny. Przy wtórnej nietolerancji, dzięki leczeniu choroby przewlekłej, jest duża szansa na zmniejszenie lub wyeliminowanie objawów. Na szczególną uwagę zasługują schorzenia związane z jelitem cienkim
- SIBO,
- celiakia,
- IBD.
Dieta przeciwzapalna w 9 krokach – Czego unikać? Produkty przeciwzapalne
Stan zapalny nie odnosi się tylko do infekcji bakteryjnej i wirusowej w okresie jesienno-zimowym. Może występować również przy chorobach przewlekłych. czytaj dalej
Leczenie nietolerancji histaminy – dieta niskohistaminowa w praktyce
Dieta o obniżonej zawartości histaminy jest dietoterapią nie tylko przy nietolerancji histaminy. Może być pomocna również w walce z migreną, atopowym zapaleniem skóry i łuszczycyą, ponieważ histamina może powodować atak lub zaostrzenie choroby.
Etapy dietoterapii
I faza eliminacyjna (4-8 tygodni) – ograniczenie histaminy pochodzącej z pożywienia oraz jej uwalniania z magazynów w organizmie, a także zwiększenie aktywności DAO.
II faza reintrodukcji – powolne wprowadzanie produktów, których należało unikać w pierwszej fazie i sprawdzanie ich tolerancji.
III faza spersonalizowana dieta – na podstawie informacji zdobytych w I i II fazie.
1. Unikanie nadmiernej podaży histaminy
- alkohol – wino, szampan, piwo,
- ryby, mięso, drób i owoce morza konserwowe, marynowane i wędzone,
- fermentowane produkty mleczne i sery długodojrzewające,
- warzywa konserwowe i kiszone.
2. Unikanie stymulatorów histaminy
- dodatki do żywności:
- konserwanty – benzoesany, dwutlenek siarki, azotyny,
- barwnik spożywcze – tartaryzyna, czerwień allura, żółcień pomarańczowa, czerń brylantowa,
- truskawka, ananas, papaja, cytrusy, kiwi, banan,
- kakao,
- pomidory, szpinak, szparagi,
- leki i suplementy (nieuzasadnione ich stosowanie).
3. Unikanie substancji blokujących DAO
- alkohol,
- leki (tabela).
4. Dodatkowe wskazówki
- prawidłowe przechowywanie produktów żywnościowych – wysoka temperatura powoduje wzrost liczebności drobnoustrojów produkujących histaminę,
- zwrócenie uwagi na leki i preparaty wpływające na DAO lub histaminę (tabela),
- unikanie niskich i wysokich temperatur, szczególnie nagłej zmiany temperatur,
- zwrócenie uwagi na niedobory witaminy C i B6 oraz cynku będących kofaktorem (składnikiem) enzymów uczestniczących w rozkładzie histaminy.
Dieta niskohistaminowa – produkty, których należy unikać w I fazie
- produkty marynowanie, fermentowane, długodojrzewające,
- owoce morza i ryby, szczególnie tłuste i przetworzone, sosy rybne,
- wysokoprzetworzone mięso – kiełbasy, salami, pasztety,
- twarde i półtwarde sery – parmezan, niebieski ser, gouda, ementaler, camembert, itp, kefir, maślanka, jogurty,
- kapusta, ogórki i inne warzywa kiszone,
- produkty “gotowe”,
- wino, piwo, szampan,
- czekolada, wanilia, orzechy – laskowe, włoskie, nerkowca, ziemne, nasiona słonecznika,
- cytrusy, kiwi, truskawki, ananas, papaja, awokado, banany, śliwki i ich przetwory,
- suszone owoce,
- pomidor, bakłażan, szpinak, jarmuż, fasolka szparagowa, szparagi i ich przetwory,
- grzyby,
- potrawy odgrzewane, długo przechowywane,
- produkty zawierające wspomniane dodatki do żywności.
Produkty uważane za bezpieczne w diecie niskohistaminowej
- woda, kawa, herbata i sok z dozwolonych owoców i warzyw,
- ziemniaki, ryż, proso, gryka, kukurydza, zboża oraz przetwory z nich wykonane np. pieczywo (w przypadku pszenicy nie ma wystarczających danych, dlatego warto postawić na różnorodne produkty zbożowe),
- miękkie sery (twaróg), ser mozzarella i ricotta, mleko,
- jaja,
- owoce i warzywa niewskazane w diecie niskohistaminowej,
- przyprawy, ocet,
- masło, margaryna, oleje roślinne,
- świeży lub mrożony drób, wołowina, jagnięcina, wieprzowina oraz ich przetwory gotowane lub pieczone np. szynka,
- świeże lub mrożony dorsz, mintaj, miruna, okoń, pstrąg, sandacz, halibut,
- pestki dyni, siemię lniany, nasiona chia, sezam, mak, wiórki kokosowe, migdały,
- orzechy brazylijskie, pistacje, pini.
Dodatkowo warto wspomnieć o znaczeniu prawidłowej mikroflory bakteryjnej oraz o spożywaniu żywności będącej źródłem wspomnianych kofaktorów (witaminy C, B6 oraz cynku). Dlatego warto pamiętać o różnorodności produktów i nie zapominać o produktach będących źródłem:
- omega 3, o których była mowa w 7 obszarów wspierania organizmu przez kwasy tłuszczowe omega-3,
- witaminy C
- papryka czerwona, dynia, brokuł, brukselka,
- natka i korzeń pietruszki,
- porzeczka;
- miedzi
- produkty pełnoziarniste,
- mięso,
- sezam, mak, pestki dyni,
- siemię lniane i nasiona chia,
- zielone warzywa;
- witaminy B6
- ryby,
- mięso,
- sezam,
- brukselka, brokuł, kapusta, papryka.
Dieta niskohistaminowa – przykładowy jadłospis
Posiłek | Potrawa | Składniki | Sposób przygotowania |
I śniadanie | Omlet z serem mozzarella i warzywami | – 2 jajka – 2 łyżki mąki jaglanej lub gryczanej – 1 płaska łyżeczka ziół prowansalskich – 1 łyżeczka oleju rzepakowego – ½ sera mozzarella – ⅓ papryki czerwonej | 1. Do miseczki wbić jajka. Dodać mąkę i przyprawy. Wymieszać. 2. Rozgrzać patelnię z tłuszczem. 3. Ciasto przelać na patelnię i smażyć z obu stron na średnim ogniu. 4. Po przewróceniu na drugą stronę dodać pokrojone dodatki. |
II śniadanie | Pudding chia (do wykonania dzień wcześniej) | – ½ szklanki mleka krowiego 1,5% – 2 płaskie łyżki nasion chia – 1 łyżeczka erytrytolu lub innego słodzidła – 1 gruszka – 1 łyżka posiekanych migdałów | 1. Mleko wymieszać z nasionami chia i słodzidłem. Odstawić na noc do lodówki. 2. Podawać z obraną i pokrojoną w kostkę gruszką i migdałami. |
Obiad | Pieczone warzywa z udkami | – 3 średnie ziemniaki – 1 marchew – 1 pietruszka – 2 udka z kurczaka – sól, pieprz mielony, papryka słodka, majeranek – łyżka oleju rzepakowego | 1. Piekarnik nagrzać do 180*C. 2. Warzywa obrać i opłukać. Ziemniaki pokroić w talarki, a resztę warzyw w słupki. 3. Warzywa i mięso polać tłuszczem i posypać przyprawami. 4. Włożyć do piekarnika na ok. 60 min. 5. Podawać warzywa z jednym udkiem. |
Kolacja | Sałatka z warzywami i pieczonym mięsem | – 2 garści mieszanki sałat – ⅓ czerwonej papryki – 1 łyżka oleju rzepakowego – 1,5 łyżeczki pestek dyni – 2 kromki pieczywa orkiszowego | 1. Obrać mięso, które zostało z obiadu. 2. Pieczywo pokroić w kostkę i podprażyć na suchej patelni. 3. Paprykę pokroić w kostkę. 4. Wszystkie składniki razem wymieszać. |
Nietolerancja histaminy może manifestować się w różny sposób. Od problemów skórnych, poprzez żołądkowo-jelitowych do objawów ze strony układu nerwowego. Kluczem do przejęcia kontroli jest znalezienie przyczyny nietolerancji, a następnie wsparcie leczenia choroby podstawowej dietą niskohistaminową. Pomimo wielu niewiadomych przy dietach eliminacyjnych warto podjąć walkę o życie bez uciążliwych objawów.
Bibliografia
- Comas-Baste o. i wsp.: Histamine Intolerance: The Current Stae of the Art. Biomoleculesd 2020, 10.
- Hrubisko M. i wsp.: Histamine Intolerance – The More We Know the Less we Know. A Review. Nutrients 2021, 13.
- Music E. i wsp.: Serum diamine oxidase activity as a diagnostic test for histamine intolerance. Wien Klin Wochenschr 2013, 125, 239-243.
- Nazar W. i wsp.: Histamine Intolerance in Children: A Narrative Review. Nutrients 2021, 13.
- Reese I. i wsp.: Guideline on management of suspected adverse reactions to ingested histamine. Allergol Select 2021, 5, 305-314.
- Reese I.: Nutrition therapy for adverse reactions to histamine in food and beverages. Allergol Select 2018, 2, 56-61.
- Schnedl W. i wsp.: Histamine Intolerance Originates in the Gut. Nutrients 2021, 13.
- Shulpekova Y. i wsp.: Food Intolerance: The Role of Histamine. Nutrients 2021, 15.
- Swiss Interest Group Histamine Intolerance [23.01.2022, https://www.mastzellaktivierung.info/downloads/foodlist/21_FoodList_EN_alphabetic_withCateg.pdf]
Chcesz być na bieżąco z artykułami i przepisami? Zapraszam do obserwacji moich kanałów społecznościowych –
fanpage A.M.Bernatowicz – zaowocuj zdrowiem oraz profil na Instagramie Pani.Dietetyczka


