Hashimoto. Niedoczynność tarczycy – Co to jest? Objawy i dieta.

W ostatnim czasie wiele mówi się Hashimoto, które powoduje niedoczynność tarczycy. Oczywiście podstawą jest leczenie farmakologiczne. Jednak pojawia się pytania – Co jeść przy chorobie Hashimoto, aby pozbyć się objawów? Poznajmy najważniejsze zasady diety.

Spis treści

1. Niedoczynność tarczycy z Hashimoto – Co to takiego?
2. Skąd bierze się z Hashimoto?
3. Hashimoto. Niedoczynność tarczycy – Objawy
4. Jakie badania przy Hashimoto?
5. Niedoczynność tarczycy z Hashimoto – Leczenie
6. Co jeść przy chorobie Hashimoto?
   • Substancje goitrogenne
   • Jod
   • Selen
   • Cynk
   • Żelazo
   • Omega-3
7. Niedoczynność tarczycy z Hashimoto a gluten i nabiał
8. Dieta w niedoczynności tarczycy z Hashimoto to nie wszystko
9. Witaminy i suplementacja w chorobie Hashimoto
10. Bibliografia

Niedoczynność tarczycy z Hashimoto – Co to takiego?

Hashimoto to przewlekła choroba o podłożu autoimmunologicznym (autoimmunizacyjnym). Układ immunologiczny wytwarza przeciwciała, które atakują białka tarczycy.

Tarczyca – gruczoł, który odpowiada za wytwarzanie m.in.  trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Do jego zadań należy kontrola metabolizmu oraz gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu.

Choroba powoduje powolne niszczenie tarczycy, a tym samym zmniejszanie wydzielania hormonów tarczycy (niedoczynność), chociaż w początkowej fazie choroby może być odwrotnie – zwiększenie wydzielania (nadczynność).

Skąd bierze się Hashimoto?

W przypadku chorób o podłożu autoimmunologicznym trudno określić przyczynę ich powstania. Prawdopodobnie duże znaczenie odgrywa predyspozycja genetyczna oraz występowanie innych chorób z tej grupy. Zauważono, że Niedoczynność tarczycy z Hashimoto pojawia się się pomiędzy 30 a 50 r.ż., ale początek choroby może wystąpić zdecydowanie wcześniej. Kobiety chorują 10-razy częściej niż mężczyźni.

U osób z Hashimoto częściej występuje anemia i zaburzenia profilu lipidowego. W związku z tym oprócz stałej kontroli TSH i USG tarczycy (częstotliwość ustala lekarz prowadzący), warto pamiętać o regularnych badaniach krwi:

• morfologia krwi z rozmazem,
• profil lipidowy – cholesterol całkowity, frakcji LDL, trójglicerydy,
• witamina D.

Niedoczynność tarczycy z Hashimoto – Leczenie

Głównym celem leczenia jest unormowanie pracy tarczycy za pomocą hormonów,  ponieważ organizm nie jest w stanie samodzielnie wytworzyć ich odpowiednią ilość. Aktualnie jest to lewotyroksyna, którą można spotkać pod nazwą handlową Letrox lub Euthyrox. Zaczyna się od mniejszych dawek, a następnie stopniowo zwiększa lub zmniejsza w zależności od wyników i towarzyszących objawów. Często dobór odpowiedniej dawki może trwa nawet kilka miesięcy.

Przepisane leki należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza. Dodatkowo leki warto:

• przyjmować na czczo (jeżeli musimy przyjmować jeszcze inne leki na czczo lub rano, to należy zapytać się lekarza prowadzącego w jakiej kolejności je zażywać i czy zachować odstęp pomiędzy nimi),
• przynajmniej 30 min przed pierwszym posiłkiem, najbardziej optymalne jest zwiększenie czasu do 60 minut,
• pomijać niewielką ilością wody źródlanej, przegotowanej lub przefiltrowanej,
• w miarę możliwości nie stosować rano innych suplementów – przy stosowaniu magnezu, wapnia i żelaza powinniśmy zrobić minimum 4 godziny przerwy,
• unikać na śniadanie i do 4 godzin od zażycia tabletki produktów, które zmniejszają wchłanianie leku:
  • produkty bogate w błonnik,
  • soja – tofu, napoje sojowe,
  • kawa, napoje bogate w wapń (wysokozmineralizowane woda, nabiał, napój roślinny fortyfikowany), sok grejpfrutowy.

Substancje goitrogenne

Substancje goitrogenne (tzw. związki wolotwórcze) – mogą hamować wchłanianie i zwiększać wydalanie jodu z organizmu.  Przełożyć się to może na niedobór tego związku, który może pogłębić niedoczynność tarczycy. Należą do nich:

• soja i jej przetwory np. napój sojowy, tofu,
• warzywa kapustne (kiedyś zwane krzyżowymi) np. kalafior, brokuł, jarmuż, kalarepa, brukselka, kapusta.

Dostępność związków wolotwórczych możemy ograniczyć poprzez gotowanie i nie przykrywanie garnka w pierwszych minutach gotowania (są lotne i rozpuszczają się w wodzie). Substancje goitrogenne dobrze łączyć z produktami bogatymi w jod, jak ryby, owoce morza i nabiał. Dotyczy to szczególnie osób, które mają stwierdzony niedobór jodu. W pozostałych przypadkach wymienione produkty można spożywać kilka razy w tygodniu.

Jod

Jod to związek potrzebny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Zarówno jego niedobór jak i nadmiar może osłabić tarczycę. Nie należy suplementować jodu na własną rękę ani spożywać innych preparatów, które go zawierają. Możemy spożywać produkty będące jego źródłem – ryby, owoce morza, jaja i nabiał. Musimy natomiast uważać na nadmiar soli w diecie, która także zawiera jod. Suplementację możemy rozważyć w przypadku diety wegańskiej po wcześniejszej konsultacji ze specjalistą.

Niedoczynność tarczycy z Hashimoto a gluten i nabiał

Wokół spożywania glutenu i nabiału w chorobie Hashimoto powstało wiele kontrowersji.

Dieta bez glutenu w Hashimoto

Aktualnie nie ma wiarygodnych badań potwierdzających, że dieta bezglutenowa wpływa pozytywnie na dietoterapię tarczycy. Jednak trzeba mieć na uwadze, że u osób z Hashimoto istnieje większe ryzyko powstania innych chorób o podłożu autoimmunologicznym, jak np. celiakia (choroba trzewna) – dotyczy to nawet co 62 osobę. Dla porównania, w przypadku osób z prawidłowo funkcjonującą tarczycą – co 100. Dlatego warto mieć to na uwadze i w razie podejrzeń wykonać odpowiednią diagnostykę.

Hashimoto z niedoczynnością tarczycy a laktoza i nabiał

Alergia na białka mleka nie jest powiązana z chorobą Hashimoto, ale może występować. Jeżeli lubimy nabiał i po jego spożyciu widzimy objawy skórne, rumień, katar, kaszel, to warto udać się do alergologa w celu diagnostyki w kierunku alergii. Natomiast jeżeli nie nic się nie dzieje, to można nadal ze smakiem go spożywać.

 Co z laktozą? Jest to cukier mleczny (dwucukier), do którego rozłożenia potrzebny jest enzym zwany laktazą. Część osób ma nietolerancję laktozy. Nie wydziela lub wydziela za małe ilości enzymu. Jeżeli nasz organizm nie rozłoży laktozy, to zrobią to bakterie bytujące w jelitach. Spowoduje to wytworzenie dużej ilości gazów, co przyczyni się do powstania wzdęć, bólów brzucha czy też biegunek – u osób z Hashimoto nietolerancja występuje 3-razy częściej. Jeżeli po zjedzeniu nabiału zaobserwujemy wymienione objawy, to powinniśmy zacząć korzystać z produktów bez laktozy.

Dieta w niedoczynności tarczycy z Hashimoto to nie wszystko

Wzorcowa dieta i regularna aktywność fizyczna to nie wszystko. Do regeneracji organizmu potrzebny jest sen. Zapewnia on także prawidłowe wydzielanie hormonów podwzgórza, które stymulują przysadkę do wytwarzania TSH. Dlatego tak ważna jest dobra higiena snu.

Krótkotrwały stres jest jak najbardziej pożądany – uciekaj lub walcz. Niestety ciągła gotowość organizmu jest wyczerpująca i negatywnie oddziaływuje na wiele narządów, w tym tarczycę. Dodatkowo stres wpływa na obniżenie T4 i T3. Dlatego ważne jest znalezienie zdrowego sposobu na regenerację fizyczną i psychiczną organizmu np. dobra książka, spacer lub spotkanie towarzyskie. W sytuacji kiedy czujemy, że stres jest bardzo intensywny i nie możemy sobie z nim poradzić, to powinniśmy rozważyć skorzystanie z pomocy psychologa.

Witaminy i suplementacja w chorobie Hashimoto

Suplementacja powinna być rozważana dopiero wtedy, kiedy pomimo odpowiedniej diety ciężko utrzymać prawidłowy poziom poszczególnych składników (chyba, że lekarz zdecydował inaczej).

Wyjątkiem jest witamina D, w przypadku której żywność nie jest najlepszym źródłem. Witamina D jest wytwarzana także w skórze pod wpływem słońca. Jednak w okresie jesienno-zimowym w wyniku zbyt małego nasłonecznie może być jej za mało. Osoby z Hashimoto mają większą predyspozycję do wystąpienia jej niedoborów. Warto skontrolować jej poziom we krwi, a następnie dobrać odpowiednią dawkę.

Podsumowując niedoczynność tarczycy z Hashimoto to przewlekłe schorzenie. Jednak odpowiedni sposób żywienia pomoże opanować je i przejąć kontrolę nad naszym życiem. Wystarczy pamiętać, że odstawą jest zdrowe odżywianie, szczególna dbałość o niektóre składniki pokarmowe, higiena snu i redukcja stresu. Tylko u niektórych osób będzie trzeba wprowadzić dietę bez glutenu i bez nabiału.

DODATKOWO KILKA PROPOZYCJI PRZEPISÓW – ZAOWOCUJ ZDROWIEM

Bibliografia:

1. Ihnatowicz P. i wsp.: The importance of nutritional factors and dietary management of Hashimoto’s thyroiditis. AnnAgric Environ Med 2020, 27, 184–193.
2. Lachowicz K., Stachoń M., Pałkowska-Goździk E. i wsp.: Fizjologiczne aspekty postępowania dietetycznego w chorobie Hashimoto. Kosmos – Problemy nauk biologicznych 2019, 68, 201-214.
3. Laurberg  P. i wsp.: Iodine intake as a determinant of thyroid disorders in populations. Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism 2010, 24, 13-27.
4. Ratajczak A., Moszak M. i Grzymisławski m.: Dietary recommendations for hypothyroidism and Hashimoto’s disease. Nursing and Public Health 2017, 7, 305-311.
5. Sanyal D. Moutusi R.: Hypothyroidism and obesity: An intriguing link. Indian journal of endocrinology and metabolism 2016, 20, 554.
6. Wojtas N., Wadolowska L. i Bandurska-Stankiewicz E.: Evaluation of Qualitative Dietary Protocol Application in Dietary Counseling in Hashimoto Thyroiditis. International Journal of Environmental Research and Public Health 2019, 16.