Olej z wiesiołka – działanie na skórę i choroby autoimmunologiczne
Oleje roślinne (w tym także olej z wiesiołka) to duża grupa produktów, które łatwo wprowadzić do diety. Każdy ma inny, charakterystyczny zapach i smak. Jednak ich działanie nie ogranicza się tylko do walorów organoleptycznych, ponieważ mają właściwości lecznicze.
Spis treści
- Wiesiołek – Co to jest i co zawiera?
- Olej z wiesiołka – na co pomaga, właściwości lecznicze
- Właściwości lecznicze oleju z wiesiołka w chorobach autoimmunologicznych
- Stosowanie oleju z wiesiołka na AZS i problemy skórne
- Olej z wiesiołka reguluje hormony
- Choroby układu pokarmowego a olej z wiesiołka
- Olej z wiesiołka w chorobach cywilizacyjnych i u osób starszych
- Przeciwwskazania i skutki uboczne oleju z wiesiołka
- Olej z wiesiołka w kapsułkach czy w płynie
- Ile i jak długo stosować olej z wiesiołka
Wiesiołek – Co to jest i co zawiera?
Olej z wiesiołka powstaje z nasion wiesiołka dwuletniego (Oenothera biennis), której rodzimym krajem jest Meksyk i Ameryka Środkowa. Od dawna olej z wiesiołka jest wykorzystywany w ziołolecznictwie, ponieważ zawiera dobroczynne kwasy tłuszczowe gamma-linolenowe.
W nasionach wiesiołkach występują głównie kwasy tłuszczowe omega-6. W największej ilości występuje kwas tłuszczowy linolowy, którego średnia zawartość w oleju to 60-80%. Drugi to wspomniany już kwas tłuszczowy gamma-linolenowy (GLA), który występuje w 8-14%. Wymienione substancje należą do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Oznacza to, że organizm nie jest w stanie sam ich wytworzyć i muszą być dostarczane z pożywieniem.
Jako ciekawostkę warto dodać, że duże ilości kwasu tłuszczowego GLA występują również w oleju z nasion ogórecznika i porzeczki. Jednak to z oleju z wiesiołka organizm najlepiej go wykorzystuje.
Olej z wiesiołka – na co pomaga, właściwości lecznicze
Możemy znaleźć dużo informacji o pozytywnym wpływie oleju z wiesiołka na zdrowie. Jego dobroczynne właściwości opierają się na działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym, co wspomaga walkę z nowotworem lub zapobiega jego powstawaniu.
Zacznijmy od tego, jak olej wpływa na zdrowie. Zauważono dwa mechanizmy jego działania. Po pierwsze w wyniku przemian w organizmie przyczynia się do powstania eikozanoidów (grupa związków będących produktami przemiany NNKT, wykazują szeroki wpływ na zdrowie), takich jak np. prostaglandyny, które uczestniczą m.in. w regulacji stanu zapalnego w organizmie. Po drugie kwas tłuszczowy gamma-linolenowy jest składnikiem błon komórkowych, a jak wiemy organizmy składa się z komórek. Poprawa ich stanu to lepsza stabilizacja i transport przez błony komórkowe.
Właściwości lecznicze oleju z wiesiołka w chorobach autoimmunologicznych
Pierwszą grupą schorzeń, w których olej z wiesiołka może pomóc złagodzić objawy, to choroby o podłożu autoimmunologicznym.
Przy tych schorzeniach nasz układ odpornościowy atakuje własne komórki. Organizm ma przewlekły stan zapalny, który można złagodzić stosując odpowiednie leczenie farmakologiczne wraz z dietoterapią.
Olej z wiesiołka poprzez działanie immunomodulacyjne zmniejsza stan zapalny oraz poprawia funkcjonowanie błon komórkowych – są lepiej odżywione, a tym samym mocniejsze do walki z chorobą.
Grupa tych schorzeń jest bardzo obszerna. Najczęściej jednak badania potwierdzają działanie kwasu tłuszczowego gamma-linolenowego w kontekście:
- stwardnienia rozsianego (SM),
- reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS),
- zespole zespołu Sjogrena.
W wymienionych schorzeniach zaobserwowano spowolnienie postępu choroby, a także zmniejszenie częstotliwości wznowień i jej nasilenia, osłabienie sztywności oraz bólu w RZS oraz suchości i pieczenia oka w zespole Sjogrena.
Stosowanie oleju z wiesiołka na AZS i problemy skórne
Choroby skóry charakteryzują się jej zaczerwienieniem, nadmiernym łuszczeniem, swędzeniem lub wypryskami. Nie są one jednak zarezerwowane tylko dla dzieci. Osoby dorosłe też zmagają się z takimi problemami. Stwierdzono, że olej z wiesiołka pomaga odbudować barierę naskórka. Zauważono, że łagodzi świąd, rumień oraz łuszczenie przy atopowym zapaleniu skóry (AZS). Dodatkowo jego zastosowanie może być przydatne przy łuszczycy, która należy do chorób autoimmunologicznych.
Olej z wiesiołka reguluje hormony
Kwas tłuszczowy GLA najczęściej omawia się w kontekście zdrowia kobiet. Nie chodzi tylko o jego działanie na skórę, o którym była mowa wyżej. Stosowanie oleju z wiesiołka zmniejsza zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS).
Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS) to zbiór objawów emocjonalnych, somatycznych i behawioralnych, takich jak drażliwość, bóle, problemy żołądkowo-jelitowe, zmęczenie, trądzik, które objawiają się w fazie lutealnej cyklu.
Związane jest to nie tylko ze wspomniany już działaniem samego kwasu tłuszczowego gamma-linolenowego, ale także z zapewnieniem organizmowi odpowiednich ilości NNKT. Ich niedobory wpływają na gospodarkę hormonalną, a tym samym na objawy – zwiększają wrażliwość oraz mastalgię cykliczną (bóle piersi występujące w wyniku wahań hormonów). Patrząc na pozytywny wpływ GLA na gospodarkę hormonalną kobiet, można także rozważyć stosowanie oleju z wiesiołka w endometriozie.
Olej z wiesiołka będzie miał zastosowanie nie tylko u kobiet miesiączkujących, ale także w okresie menopauzy. Pomoże złagodzić niektóre objawy, jak np. uciążliwe uderzenia gorąca czy rozchwiane stany emocjonalne.
Choroby układu pokarmowego a olej z wiesiołka
Olej z wiesiołka może pomóc w łagodzeniu chorób układu pokarmowego. Badania wskazują, że przeciwzapalne działanie kwasu tłuszczowego GLA może mieć zastosowanie w chorobach jelit o podłożu nieswoistego zapalenia – wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna. Jego działanie może okazać się pomocne także przy stanach zapalny żołądka. Osoby, które zdecydują się na wprowadzenie oleju z wiesiołka do swojej diety powinny robić to powoli, ze względu na jego działania niepożądane ( więcej informacji na ten temat w kolejnej części).
Olej z wiesiołka w chorobach cywilizacyjnych i u osób starszych
Główną przyczyną chorób cywilizacyjnych jest nasz nieodpowiedni styl życia. Leczenie farmakologiczne oczywiście pomoże, ale nie zatrzyma całkowicie postępu choroby, a także lawiny innych schorzeń, które lubią współwystępować.
Wspomniany olej z wiesiołka będzie miał zastosowanie u osób z hiperlipidemią (podwyższony poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi). Wskazano, że spożywanie oleju z wiesiołka wpływa na obniżenie trójglicerydów oraz zwiększenie cholesterolu frakcji HDL (tzw. dobrego cholesterolu).
Kolejną chorobą w grupie chorób cywilizacyjnych jest cukrzyca typu 2, gdzie dietoterapia powinna być na równi z leczeniem farmakologicznym. Jednym z powikłań choroby jest neuropatia, czyli uszkodzenie nerwów obwodowych. Olej z wiesiołka poprawia czucie powierzchniowe, a tym samym odczuwanie ciepła i zimna oraz polepszenie odruchów ścięgnistych.
Choroby nowotworowe mogą również pojawić się w wyniku nieodpowiedniego stylu życia, ale nie zawsze. Zauważono, że olej z wiesiołka może pomóc przy leczeniu onkologicznym, ponieważ wzmacnia działanie niektórych leków. Na szczególną uwagę zasługuje przy leczeniu nowotworów sutka. Należy jednak najpierw skonsultować się z lekarzem prowadzącym przed rozpoczęciem stosowania preparatów z olejem.
Olej z wiesiołka pozytywnie wpływa na układ nerwowy. Nie tylko we wspominanym już stwardnieniu rozsianym, ale także w chorobach neurodegeneracyjnych jak demencja. Problem ten dotyka osoby coraz młodsze. Dlatego ważne jest dbanie już za młodu o swoją sprawność umysłową.
Przeciwwskazania i skutki uboczne oleju z wiesiołka
Może wydawać się, że preparaty roślinne są bezpieczne. Większość z nich ma słabsze działanie od syntetycznych leków. Jednak zdecydowanie mniej uwagi poświęca się badaniu preparatów roślinnych pod względem interakcji i dawek. Należy pamiętać, że działanie czynne mają konkretne składniki, a nie sama roślina. Zawartość ich może być różna. Wpływ na to ma rodzaj rośliny, miejsce i czas zbioru, a także sposób przetwarzania.
Najczęstszym skutkiem ubocznym oleju z wiesiołka są objawy ze strony żołądka i jelit – wzdęcia, nudności, biegunka. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby z problemami ze strony przewodu pokarmowego. Można zmniejszyć ryzyko wystąpienia skutków ubocznych wprowadzając olej z wiesiołka stopniowo i przyjmując go razem z pożywieniem.
Olej z wiesiołka może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami o działaniu przeciwpłytkowym i przeciwzakrzepowym. Osoby zażywające leki na cholesterol, serce, rozrzedzające krew czy ogólnie na układ krwionośny powinny najpierw skonsultować się z lekarzem.
Olej z wiesiołka w kapsułkach czy w płynie
Wiesiołek może występować w postacie preparatów do stosowania:
- zewnętrznego – maści i kremy, które będą miały zastosowanie miejscowe na skórę,
- wewnętrznego w postaci kapsułek i płynu.
Kapsułki z olejem z wiesiołka są łatwiejsze do stosowania i mają dłuższą datę przydatności do spożycia. Jest to rozwiązanie dla osób, które dopiero zaczynają i nie wiedzą czy będą zażywać regularnie. Jednak przy systematycznym przyjmowaniu oleju i nadmiernej ilości leków lepszym rozwiązaniem będzie forma płynna. Olej z wiesiołka można dodać do jogurtu, serka ziarnistego, twarogu, koktajlu, sałatki czy też surówki – ważne, aby dodawać go na zimno i nie podgrzewać już potrawy. Dodatkowo spożywając z jedzeniem jest mniejsze ryzyko wystąpienia działań niepożądanych ze strony układu pokarmowego.
Wybierając olej o dobroczynnym działaniu na organizm, należy kierować się poniższymi wskazówkami. Preparat powinien być:
- tłoczony na zimno,
- przechowywany w butelce z ciemnego szkła,
- przechowywany w zacienionym, chłodnym miejscu – przed zakupem należy sprawdzić czy olej był w sklepie dobrze przechowywany,
- po otwarciu przechowywany w lodówce – należy zwrócić uwagę, czy jest informacja na opakowaniu jak długo można stosować po otwarciu,
- zawierać informację o ilości zawartej substancji czynnej* – zazwyczaj jest to możliwe tylko w przypadku kwasów tłuszczowych.
* Dobrze, aby na oleju z wiesiołka była informacja o ilości kwasu tłuszczowego gamma-linolenowego.
Ile i jak długo stosować olej z wiesiołka
Jak już wcześniej wspomniano nie każdy preparat ma informację o zawartości kwasu tłuszczowego GLA oraz o sposobie dawkowania. Dlatego bezpieczne wydaje się stosowanie ½ łyżeczki (2,5 ml) na dzień dla osoby dorosłej. Przy niektórych chorobach warto zwiększyć ilość oleju z wiesiołka, ale należy to zrobić z pomocą lekarza lub dietetyka.
Działanie preparatów roślinnych obserwuje się przy dłuższym stosowaniu. Jak długo stosować olej z wiesiołka? Do 12 tygodni, później powinno zrobić się przerwę.
Stosują olej z wiesiołka nie można zapomnieć o zdrowym odżywianiu, ponieważ niektóre składniki mogą wpływać na zwiększenie lub zmniejszenie aktywności enzymów związanych z kwasem tłuszczowym gamma-linolenowy:
- zwiększają
- cynk,
- magnez,
- witamina B3 i B6,
- witamina C,
- witamin E,
- zmniejszają
- nasycone kwasy tłuszczowe typu trans,
- węglowodany proste – cukry,
- kawa i alkohol.
Czym jest zdrowe odżywianie można dowiedzieć się z artykułu Zdrowe odżywianie – Na czym polega? Zasady. Jak zacząć?.
Olej z wiesiołka może pomóc w chorobach autoimmunologicznych, cywilizacyjnych i przy zaburzonej gospodarce hormonalnej kobiet. Pamiętajmy jednak, że nie zastąpi on leków i prawidłowego stylu życia. Przy regularnym stosowaniu może jednak bardzo wzmocnić leczenie holistyczne. Najlepiej przyjmować go w postaci płynnej jako dodatek do potraw. Nie zapomnijmy jednak zrobić przerwę po 12 tygodniach. Pamiętajmy o prawidłowym jego przechowywaniu, aby jak najdłużej wykazywał właściwości zdrowotne.
Bibliografia
- Białek M. i Rutkowska J.: Znacznie kwasu gamma-linolenowego w profilaktyce i terapii. Postepy Hig Med Dosw 2015, 69, 892-904.
- Kaźmierska A. i Gawor E.: Wpływ oleju z wiesiołka na skórę, ze szczegolnym uzwględnieniem działania kwasu gamma-linolenowego (GLA). Biochemia 2015, 4, 335-338.
- Kaźmierska A. i wsp.: Wpływ wielonienasyconych kwasów tłuszczowych na skórę ze szczególnym uwzględnieniem kwasu gamma-linolenowego. Nauka Przyroda technologie 2017, 11, 245-252.
- Khorshidi M. i wsp.: Effect of evening primrose oil supplementation on lipid profile: A systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. Phytother Res. 2020, 34, 2628-2638.
- Mahboubi M., Evening Primrose (Oenothera biennnis) Oli in Management of Female Ailments. J Menopausal Med 2019, 25, 74-82.
- Sharif S. i wsp.: Impact of evening primrose oil consumption on psychological symptoms of postmenopausal women: a randomized double-blinded placebo-cotrolled clinical trial. Menopause 2020, 27, 194-198.
- Wydro D.: Kwas gamma-linolenowy (GLA) – suplement niezbędny. [23.04.2021] https://www.researchgate.net/publication/278038006_Kwas_gamma-linolenowy_GLA_-_suplement_niezbedny_Gamma-linolenic_acid_GLA_-_an_essential_supplement
Jeżeli chcesz być na bieżąco z artykułami i przepisami to zapraszam do obserwacji moich kanałów społecznościowych –
fanpage A.M.Bernatowicz – zaowocuj zdrowiem oraz profil na Instagramie Pani.Dietetyczka
Może Ci się spodobać
Czy system Nutri-Score jest przydatny?
Źródła błonnika pokarmowego – Jak zwiększyć ilość błonnika w diecie?
